Nawróceniu serca do Boga pomagają tradycyjne praktyki, takie jak post, modlitwa i jałmużna, ale też nowe: wyciszenie poprzez ograniczenie Internetu czy oglądania telewizji. Wielu podejmuje okresową abstynencję w myśl zwięzłego hasła: „w Wielkim Poście nie pij i nie podawaj alkoholu”. Symbolika 40 dni Liczba 40 dni nawiązuje do wydarzeń opisanych w Starym i Nowym Testamencie: przez 40 dni trwał deszcz i potop opisany w Księdze Rodzaju, przez 40 dni Mojżesz przebywał na Synaju (Księga Wyjścia), gdzie otrzymał 10 przykazań Bożych, przez 40 lat Naród Wybrany błąkał się po pustyni, 40 dni i nocy zmierzał Eliasz na górę Horeb, by spotkać się z Bogiem rozpoznanym w lekkim powiewie wiatru. A w Nowym Testamencie 40 dni pościł Jezus Chrystus po chrzcie Janowym, a przed rozpoczęciem swojej publicznej działalności. Liturgia Wielkiego Postu Okres Wielkiego Postu to także czas medytacji nad męką Chrystusa, czemu służą specjalne wielkopostne nabożeństwa, takie jak Droga Krzyżowa czy Gorzkie Żale.
W tym czasie dominującym kolorem szat liturgicznych jest fiolet, oprócz czwartej niedzieli (Niedziela Laetare), kiedy kapłani ubierają szaty w kolorze różowym, oraz niedzieli Męki Pańskiej (zwanej Palmową), gdy zakładają czerwony ornat. Ołtarze nie są w tym czasie ozdabiane kwiatami.
Liturgia jest wyciszona – podczas Eucharystii nie śpiewa się hymnu „Chwała na wysokości Bogu” (z wyjątkiem przypadających w Wielkim Poście uroczystości św. Józefa – 19 marca, czy Zwiastowania Pańskiego – 25 marca) oraz aklamacji „Alleluja”, którą zastępuje „Chwała Tobie, Królu wieków” albo „Chwała Tobie, Słowo Boże”.
Wyjątkowym dniem, w którym nie obowiązują wymienione zasady, jest Niedziela Laetare (łac. „Wesel się”), przypadająca w IV Niedzielę Wielkiego Postu. Post, modlitwa i jałmużna Kościół w tym okresie przypomina trzy drogi przybliżenia się do Boga i nawrócenia: post, modlitwę i jałmużnę. Praktykowane wyrzeczenia mają umocnić wiernych do walki z wadami i ze złym duchem, pomóc w nawróceniu serca do Boga i oczyszczeniu z grzechów (charakter pokutny). Służą umocnieniu sfery duchowej poprzez ćwiczenie panowania nad sferą cielesną. Niegdyś w okresie Postu unikano w ogóle mięsa, dziś wierni podejmują raczej inne wyrzeczenia, popularne jest ograniczenie słodyczy, ale także podjęcie próby wewnętrznego wyciszenia przez ograniczenie Internetu czy oglądania telewizji. Od wielu lat w Kościele kapłani zachęcają wiernych do okresowej abstynencji w myśl zwięźle sformułowanego hasła „w Wielkim Poście nie pij i nie podawaj alkoholu”.
Wierni zachęcani są do przeznaczenia większej ilości czasu na rozmowę z Bogiem, czyli modlitwę, czy rozważnie męki Zbawiciela. Służą temu takie nabożeństwa jak Droga Krzyżowa, odprawiana w kolejne piątki, oraz niedzielne nabożeństwo Gorzkich Żali. Podejmowaniu nawrócenia służą rekolekcje wielkopostne organizowane w tym okresie w każdej parafii oraz spowiedź.
Z kolei jałmużna dana ubogim jest, według Katechizmu Kościoła Katolickiego, „jednym z podstawowych świadectw miłości braterskiej”. Jałmużna może przybierać różne formy, od wsparcia inicjatyw i zbiórek charytatywnych poprzez ofiarowanie swojego czasu i pomocy potrzebującym lub proszącym o pomoc.
W czasie Wielkiego Postu wierni nie powinni uczestniczyć w hucznych zabawach.