Opłatek (z łac. oblatum „dar ofiarny”) – bardzo cienki biały płatek chlebowy, przaśny (czyli niekwaszony i niesolony), wypiekany z białej mąki i wody bez dodatku drożdży, którym dzielą się chrześcijanie, zgromadzeni przy stole wigilijnym, składając sobie życzenia. Zwyczaj dzielenia się opłatkiem w wigilię Bożego Narodzenia jest powszechny przede wszystkim w Polsce i w rodzinach polonijnych, ale spotykany także na Słowacji, Litwie, Białorusi, Ukrainie i w Czechach.
Oczywiście, można kupić opłatek w supermarkecie, tak jak kupuje się chleb, masło czy ogórki. Jednakże w takim wypadku bez sensu jest przygotowywanie wigilii i oczekiwanie na przyjście na świat Jezusa Chrystusa. Opłatek to chleb Boży, łamanie się nim ma wymiar sakralny.
Opłatek wigilijny jest symbolem pojednania i przebaczenia, znakiem przyjaźni i miłości. Dzielenie się nim na początku wieczerzy wigilijnej wyraża chęć bycia razem. Ma swoją symbolikę w wymiarze nie tylko duchowym: sama materia opłatka: „chleb”, podkreśla również doczesny charakter życzeń. W podtekście tego życzenia jest nawiązanie do modlitwy Ojcze Nasz: oby nam go nie zabrakło (chleba naszego powszedniego…). Symbolika chleba ma jeszcze inny wymiar: należy być jak chleb dobrym i jak chleb podzielnym.
Zgodnie z tradycją, zanim usiądziemy do stołu, najstarszy członek rodziny powinien przeczytać fragment Pisma Świętego o narodzinach Jezusa. Następnie ta sama osoba powinna jako pierwsza sięgnąć po opłatki i rozpocząć składanie życzeń domownikom. W ten sposób pozostałe zgromadzone wokół stołu osoby otrzymają opłatek i będą mogły dalej dzielić się nim z pozostałymi. Rozdawanie opłatków, czy też zabieranie ich samemu ze stołu nie jest zgodne z prawidłową celebracją.