Św. Jan Paweł II podczas jednej ze swoich homilii zauważył, że „potrzebne jest bardzo gruntowne przygotowanie do małżeństwa jako wielkiego sakramentu”. Kościół podpowiada, że przygotowanie do małżeństwa zawsze zaczyna się w rodzinie we wczesnym dzieciństwie i później jest kontynuowane w wieku młodzieńczym, a jego szczególny czas przypada w okresie narzeczeństwa.
Pierwszy etap to przygotowanie dalsze. Jan Paweł II opisuje ten etap przygotowania do małżeństwa następująco: „Przygotowanie dalsze zaczyna się już w dzieciństwie, w tej mądrej pedagogii rodzinnej, nastawionej na doprowadzenie dzieci do odkrycia siebie jako istot obdarzonych złożoną i bogatą psychiką oraz własną osobowością z jej mocnymi i słabymi stronami. Jest to okres, w którym powinno się zaszczepić szacunek dla każdej zdrowej wartości ludzkiej, tak w stosunkach międzyosobowych, jak i społecznych, z tym wszystkim, co ma znaczenie dla kształtowania charakteru, dla opanowania i właściwego użycia własnych skłonności, dla sposobu widzenia i traktowania osób odmiennej płci itd.”. Dodatkowo papież zaleca, mocną formację duchową i katechetyczną, podczas której małżeństwo będzie ukazywane jako prawdziwe powołanie i posłannictwo, oczywiście bez wykluczania możliwości rozpoznania u siebie innego powołania polegającego na złożeniu Bogu całkowitego daru z siebie poprzez życie kapłańskie lub zakonne.
Trzeba tutaj wskazać trzy podstawowe cele wychowania do czystości, które przebiega w rodzinie. Pierwszym z nich jest wdrażanie szacunku dla daru życia i zachowanie pozytywnego klimatu miłości. Drugim celem jest pomoc dziecku w zrozumieniu wartości płciowości i czystości na każdym etapie jego rozwoju. Trzeci cel zakłada wsparcie we właściwym rozeznaniu powołania dziecka. Warto podkreślić, że w wychowaniu do czystości należy pamiętać o tym, by cnotę tę ukazać jako wartość pożądaną, pomagającą chronić miłość i godność człowieka, a nie jako niemodny i niepotrzebny wymysł, który we współczesnym świecie prezentowany jest raczej jako wyjątek od reguły niż obowiązująca norma.
W przygotowaniu do małżeństwa rozumianego jako sakrament i powołanie konieczne jest także wychowanie religijne, bowiem „człowiek o tyle prawidłowo się rozwija, o ile dąży do zjednoczenia z Bogiem, a wychowawcy o tyle swą rolę dobrze spełniają, o ile właśnie w tym dziecku pomogą”. Wychowanie religijne powinno polegać na rozwijaniu wiary, formacji i pomocy w budowaniu osobistej więzi młodego człowieka z Bogiem poprzez wdrażanie do praktyk religijnych, uczenie modlitwy, ukazywanie wartości świętowania i życia według zasad chrześcijańskich. Nie ulega wątpliwości, że również w tym aspekcie, pierwszym i podstawowym środowiskiem, w którym dziecko rozwija swoją duchowość oraz wdraża się w życie Kościoła, jest właśnie rodzina.
Dziecko obserwuje przeżywanie religijności przez rodziców, uczy się praktyk religijnych, czerpie przykład z ich zachowań i naśladuje ich, a także zauważa pewien spokój ducha i radość, które są owocem relacji z Bogiem i tworzą w domu atmosferę ciepła i miłości. Pamiętajmy, że „przykład dawany przez zachowanie dorosłych jest jeszcze ważniejszy niż znajomość teoretyczna. Tylko w ten sposób dzieci będą mogły nabrać pewności, że ideał chrześcijański jest rzeczywistością przeżywaną w obrębie własnej rodziny”.
Drugim etapem jest przygotowanie bliższe, które przypada na ostatnie lata katechizacji szkolnej. Polega ono nie tylko na przekazywaniu w szkole nauczania chrześcijańskiego dotyczącego małżeństwa i rodzinny, ale przede wszystkim, na kształtowaniu u młodych ludzi postawy uzdalniającej do współpracy z łaską Bożą w sakramencie małżeństwa w rodzinach. Jednocześnie formacja ta polega na rozwijaniu właściwej postawy moralnej i religijnej koniecznej do życia na co dzień łaską sakramentalną. Jan Paweł II w Familiaris Consortio porównuje ten czas do katechumenatu, pisze: „przygotowanie bliższe, które – począwszy od stosownego wieku i przy właściwej katechezie – jakby katechumenacie – stanowi bardziej specyficzne przygotowanie do sakramentów, niejako do ponownego ich odkrycia. Ta odnowiona katecheza przygotowujących się do małżeństwa chrześcijańskiego jest ze wszech miar konieczna do tego, aby sakrament był sprawowany i przeżywany w należytym usposobieniu moralnym i duchowym”.
Ostatnim etapem jest przygotowanie bezpośrednie które dotyczy już nie indywidualnych osób ale pary narzeczonych którzy zgłosili się do kancelarii parafialnej z wolą zawarcia sakramentu małżeństwa. Przygotowanie to obejmuje rozmowę duszpasterską mającą na celu pomoc narzeczonym w pogłębieniu wiary, odbycie nauk przedmałżeńskich (prekan) oraz spotkań z doradcą życia rodzinnego. W tym etapie ważne jest także spisanie protokołu oraz odbycie szczerej i dobrej spowiedzi. Dołóżmy wszelkich starań by być autentycznymi świadkami wartości miłości i rodzinny, a będzie to najlepsze przygotowanie do sakramentu małżeństwa!
Opracował: ks. Karol Nędza